İzmir'in efsanevi çitlembik ağaçlarından ikincisine yer veriyorum bu yazımda. İlki Agora Antik kentindeki çitlembik ağaçlarıydı. Karabağlar ilçesi Bozyaka semtindeki İzmir Emniyet Müdürlüğü ile SSK Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi köşesinde yer alan orta refüje sıkışmış çitlembik ağacı Türk edebiyatının unutulmaz eserlerinde yer almış bir ağaçtır.
Bu ağacın bendeki öyküsü çok farklıdır. Eşrefpaşa 519 sokakta otururken 11 yaşındaydım. O zamanlar tek apartmanımızın cephesi Bozyaka bakla tarlalarına bakardı. Evet yanlış okumadınız bölge tamamen bakla tarlaları ile doluydu, ortada ulu bir çitlembik ağacı az ilerisinde taş bir çiftlik evi görünürdü. Yaz günü evimizin önündeki kaldırımda elimde Türk edebiyatının klasiklerinden Reşat Nuri Güntekin'in Çalıkuşu romanını okurken karşı evde tek başına oturan eski bir İzmir hanımefendisi olduğunu belli eden Munise teyze beni yanına çağırdı. Radyosunda Türk Sanat Müziği özellikle de fasıl dinlemeyi seven yürüyemediği için bütün gün pencere önünde oturan bu hanım okuduğun romanın nerede geçtiğini biliyor musun? Diye sordu, kitaba daha yeni başlamıştım ve bilmiyordum. "Çık evinize pencereden bak, kitabın kahramanı Feride'nin Kamuran'ı salıncakta salladığı ağaç orada duruyordur" dedi.
Yukarı koştum evet ağaç orada tüm görkemiyle dimdik duruyordu.
Munise teyzenin yanına heyecanla koştum, ağaç orada diyerek. Munise teyze bana ağacın ve romanın hikayesini anlattı. Munise teyzeye göre Reşat Nuri Gündekin, Kamuran ve Feride kuzenlermiş. Her yaz Bozyaka'daki çiftlik evinde buluşurlarmış. 1920'lerde geçen bu aşk o bağda filizlenmiş ve gelişmiş. Feride ve Kamuran büyük bir aşk yaşamış ama kavuşamamış. Kuzenleri de bu aşkı kaleme alıp unutulmaz romanı sunmuş bizlere.
Çalıkuşu Türkiye'nin en çok okunan romanı ünvanını günümüzde de sürdürür. Bu efsanevi çitlembik ağacı Reşat Nuri Güntekin'in Dudaktan Kalbe adlı romanında da yer bulur. Dudaktan Kalbe romanında bu defa ağaca salıncak kurulmaz ama gölgesinde keman çalınır.
2000'li yılların başında Anadolu Ajansı muhabiri iken yanımda fotomuhabiri Tolga Adanalı ile Bozyaka'dayken ağaç gözüme ilişince rahmetli Munise teyzenin anlattıkları aklıma geldi. Ağacın kaderine terk edildiğini görünce yazdığım haber, Tolga Adanalı'nın muhteşem fotoğrafları ile ağacın hikayesini Anadolu Ajansı haber bülteninde yer aldı.
Zamana yenik düşmek üzere olan bu ağacın kurumak üzere olduğu ve ilginç öyküsü gazete ve televizyonlarda geniş yer alınca TBMM'ne soru önergesi verildi. Ardından zamanın Konak Belediye Başkanı Erdal İzgi ağacın çevresini taş örme ile koruma altına aldı. Ağaç ile ilgili yeterli önlem alınmaması üzerine konuyu birkaç yıl sonra tekrar gündeme getirerek Anadolu Ajansı haberi olarak medyaya sununca zamanın Konak Belediye Başkanı Muzaffer Tunçağ olaya sahip çıkarak hem ağacı koruma altına aldı hem de Dudaktan Kalbe romanında yer alan çiftlik evini semt müzesi haline getirdi.
Günümüzde ağaç hala aynı yer duruyor ve zaman zaman tanker ile belediye tarafından sulanıyor. Önüne de bir plaket konularak ağacın önemi gelen geçene anlatılmaya çalışılıyor.
Bu çitlembik ağacı ve çiftlik evini her gördüğümde de içim sızlıyor. ABD'de ve İngiltere'de ünlü yazarların romanlarında geçen mekanları nasıl korudukları ve müze haline getirdiklerini
görünce bizim bir ağaç ve evi öylesine korumamız ve semte Çalıkuşu Mahallesi adını vermemiz hiç yetmiyor.
KÜLTÜR SANAT
Sayfa başına git
